استاندارد سازي مقالات

دانشجوآنلاين: اگر دانشجوي كارشناسي ارشد باشيد و مقاله آي اس آي داشته باشيد حتما مي دانيد نانتان براي ورود به مقطع دكتري در روغن است و مي توانيد به راحتي خوردن يك ليوان آب خنك مصاحبه دكتري را طي كنيد. غير از اين هم كه باشد نوشتن مقاله آي اس آي معني اش اين است كه شما در رشته خودتان بسيار موفق بوده ايد و حتي توانسته توليد علم هم بكنيد. اما واقعا مقاله آي اس آي چيست؟ آيا نوشتن مقاله آي اس آي يعني رسيدن به آخر خط دانش و علم در يك رشته. يا اينكه اين تنها يك استاندارد براي انتشار مقاله در سطح بين‌المللي است؟

يكي از معيارهاي ميزان توليد علم در هر كشوري، نگارش مقاله هاي علمي است. اين مقاله ها هر اندازه در نشريه هاي علمي معتبر چاپ شود و هر چقدر كيفيت اين آثار بالاتر باشد، مي توان به آينده علمي كشور خوش بين تر بود. در كشور ما توليد علم با مقياس آي اس آي در سطح جهاني قابل توجه است، ولي تبليغات جورواجور در اطراف دانشگاه تهران يا در اينترنت راجع به نگارش مقاله هاي آي اس آي و چاپ آن، كيفيت مقاله هاي علمي را زير سوال مي برد.

چند موسسه در جهان به نمايه سازي مقالات علمي اشتغال دارند. اين موسسه‌ها با تعيين استانداردهاي مختلف و دنبال كردن اين استانداردها در مجلات منتشر كننده مقالات علمي، به نوعي اسباب سنجش فعاليت‌هاي علمي در حوزه‌هاي مختلف علمي يا جغرافيايي را فراهم مي‌كنند. يكي از اين موسسات كه به طور نسبي از اعتبار و شهرت بيشتري برخوردار است، آي‌اس‌آي است كه مخفف حروف اول موسسه Institute for Scientific Information است. آي‌اس‌آي امروز بخشي از موسسه ” تامسون رويترز” است.

تاريخچه ISI
مؤسسه اطلاعات علمي يا ISI (Institute for Scientific Information)‏ موسسه‌اي با تمركز بر علم‌سنجي و انتشارات علمي است كه در سال ۱۹۶۰ توسط يوجين گارفيلد تأسيس شد. اين مؤسسه توسط مؤسسهٔ علمي تامسون در سال ۱۹۹۲ خريداري و به‌عنوان Thomson ISI شناخته شد و اكنون نيز با نام Thomson Scientific شناخته شده است. اين مؤسسه بخشي از شركت Thomson Reuters است.

مؤسسهٔ ISI خدمات مربوط به پايگاه‌هاي دادهٔ فهرست كتاب‌ها و مقالات را ارائه مي‌دهد. به‌طور اختصاصي اين خدمات نمايه‌سازي نقل‌قول‌ها و تحليل آنها است كه توسط خود گارفيلد پايه‌گذاري شده است. اين خدمات شامل نگهداري داده‌هاي نقل‌قول‌هاي مقالات هزاران نشريهٔ دانشگاهي است. اين خدمات از طريق سرويس پايگاه دادهٔ ISI’s Web of Knowledge در دسترس است. اين پايگاه داده به پژوهشگران اين امكان را مي‌دهد كه بداند كدام مقاله‌ها بيشتر مورد ارجاع قرار گرفته و چه مقالاتي از اين مقاله مطلبي را نقل‌قول كرده‌اند.

آي‌اِس‌آي، سالانه گزارشي را تحت عنوان گزارش استنادي مجلات علمي را كه با سرواژه جِي‌سي‌آر (Journal Citation Reports)‏ معروف است ارائه مي‌كند كه در آن مجلات نمايه‌شده در بانك اطلاعاتي خود را بر اساس شاخصي با عنوان ضريب تاثيرگذاري رتبه‌بندي مي‌كند. در حال حاضر ضريب تاثيرگذاري يكي از شاخص‌هاي اصلي براي اعتبار علمي مجلات علمي محسوب مي‌شود.

موسسه اطلاعات علمي هر سال به بررسي تمامي مجله هاي علمي انگليسي زبان مي پردازد و بر اساس معيارهايي كه دارد تعدادي نشريه را به عنوان نشريه هاي معتبر معرفي مي كند. تعداد مجله هايي كه هر سال معرفي مي شوند، متفاوت است. گاه يك نشريه در فهرست آي اس آي قرار مي گيرد و همين نشريه ممكن است سال آينده در فهرست مورد نظر جايي نداشته باشد. در حال حاضر حدود ۲۰ هزار مجله در فهرست آي اس آي قرار دارد و حدود ۲ هزار مجله نيز هر سال به اين فهرست افزوده مي شود.

موسسه اطلاعات علمي ( Institute for Scientific Information )
بانك اطلاعات ISI مركزي براي فهرست نمودن و پوشش دادن جامع مهمترين مجلات علمي منتشره در دنيا به منظور تبادل اطلاعات ميان پژوهشگران مختلف مي باشد.
هر مجله علمي قبل از انتخاب شدن و فهرست شدن در ISI يكسري مراحل ارزيابي را پشت سر مي گذارد. ازجمله عوامل مورد ارزيابي و رعايت استانداردهاي بانك اطلاعاتي ISI ، كميته علمي منتخب مجله، تنوع بين المللي مقالات چاپ شده در آن، نشر به موقع مجله و جايگاه نشرآن مي باشد.

لازم به ذكر است كه هيچ يك از اين عوامل به تنهايي مورد بررسي و ارزيابي قرار نمي گيرد بلكه با بررسي مجموع عوامل يك امتياز كلي داده خواهد شد. از جمله مواردي كه در ارزيابي مجله مورد توجه قرار دارد اين است كه عنوان مقالات، چكيده و كلمات كليدي بايد به زبان انگليسي باشد همچنين توصيه مي شود كه منابع نيز به زبان انگليسي نوشته شوند. اگر چه اطلاعات علمي مهم به تمامي زبانها به چاپ مي رسد اما موارد ذكر شده بايد به زبان انگليسي باشد تا تحت داوري و ارزيابي ISI قرار گيرد زيرا ارزيابي كنندگان مجلات علمي در ISI نمي توانند عناوين و منابع بكاررفته در مقالات را به زبان انگليسي ترجمه كنند. داوري علمي و تخصصي مقالات چاپ شده در مجله توسط داوران نام آشناي علمي از جمله عمده ترين موارد مورد توجه ارزيابي كنندگان مي باشد كه گوياي اعتبار و غناي علمي مجله است.

ارجاع به خود يا self citation چيست؟
اگر منابع ذكر شده در مقاله٬ پژوهش نويسندگان خود مقاله باشد٬ اين كار از ارزش مقاله مي كاهد زيرا جنبه بين المللي بودن آن را ضعيف مي كند. درجه ارجاع به خود مجلات ISI معمولا كمتر از ۲۰٪ است.

ضريب تاثير يا درجه تاثير يا Impact factor چيست؟
اين عامل همه ساله توسط ISI برمبناي ارجاعات به هر يك از مجلات علمي آن محاسبه مي شود و نتيجه در گزارشات ارجاع مجله يا Journal Citation Reports يا به اختصار JCR ٬ منتشر مي شود. اين ضريب٬ نه براي مقاله يا نويسنده٬ بلكه براي مجله محاسبه مي شود. محاسبه برمبناي يك دوره سه ساله صورت مي گيرد. فرضا اگر در سال ۸۴ جمعا ۴۰ ارجاع به يك مجله صورت گرفته باشد و در آن مجله در سال ۸۲ تعداد ۲۶ مقاله و در سال ۸۳ تعداد ۲۴ مقاله چاپ شده باشد٬ ضريب ارجاع آن مجله٬ از تقسيم ۴۰ بر ۵۰ به دست مي آيد كه ۸/۰ است. يعني به طور متوسط٬ هر مقاله آن نشريه ۸/۰ مرتبه مورد استناد مقالات ديگر قرار گرفته است.

ISI بودن يك مجله را چگونه تعيين كنيم؟
بهترين راه٬ مراجعه به سايت هايي نظير تامسون است. زيرا همچنان كه گفته شد٬ هم تعداد مجلات زياد است و هم ISI محسوب شدن يك مجله ممكن است هميشگي نباشد. هر نشريه با هر امتياز علمي در كشور چاپ شود اگر ضريب تأثيرش صفر باشد، در اين پايگاه قرار نمي گيرد. متأسفانه، در حال حاضر تمامي نشريات ايراني داراي ضريب تأثير صفر بوده و جايي در اين پايگاه ندارند.

چگونه بدانيم كه يك مجله در ISI ايندكس شده است يا نه؟
براي اينكه بدانيم آيا يك مجله درجۀ آي اس آي دارد يا نه؟ (توجه: جستجوي خود سايت تامسون رويترز زياد دقيق نيست و گاهي وقت ها نام نشريات را نمي آورد) كافي است كه نام نشريه را به اين شكل در Google وارد كنيم:
“Journal Name” site:thomsonreuters.com

براي مثال
“JOURNAL OF BANKING & FINANCE” site:thomsonreuters.com

يا اينكه به جاي نام مجله، ISSN مجله را واردجستجوگر Google مي كنيم:
“ISSN: 0378-4266” site:thomsonreuters.com

كه نتيجه جستجو در زير مشاهده مي شود
Journal Search – Science – Thomson Reuters
Science thomsonreuters.com … Site. Client. proxystylesheet. Output. Search. allAreas … JOURNAL OF BANKING & FINANCE. Monthly: ISSN: 0378-4266: ELSEVIER SCIENCE BV, PO BOX 211, AMSTERDAM, NETHERLANDS, 1000 AE. Coverage …
science.thomsonreuters.com/cgi-bin/jrnlst/jlresults.cgi?…

براي جستجوي الفبايي نيز از لينك زير استفاده نماييد:
http://scientific.thomsonreuters.com/cgi-bin/linksj/search.cgi?letter=d

ليست ژورنالهاي ISI را از كجا بياوريم؟
http://science.thomsonreuters.com/mjl

ISC چيست؟
ISC يا همان پايگاه استنادي علوم جديد و تكنولوژي كه همانند ISI داراي مقالات دانشمندان است كه خوشبختانه در ايران نيز چنين پايگاهي تاسيس شده است وهم اكنون به فعاليت مي پردازد.

معيار اصلي ورود مجلات به نمايه هاي سه گانه ISI چيست؟
بر اساس قانون تجمع گارفيلد متون هسته براي تمامي رشته هاي علمي بيش از ۱۰۰۰ مجله نيست. همچنين مطالعه اي از سوي گارفيلد بر روي پايگاه اطلاعاتي اِس.سي.آي ( Science Citation Index ) نشان داده است كه ۷۵% ارجاعات در كمتر از ۱۰۰۰ عنوان مجله شناسايي شدند.